Motti ìmone pedài ce èkanna i quarta elementare (milò tse triantapènte chronus ampì), jà ena chrono o Ernesto Aprile irte na mas masi o Griko.
Emì on ennorìzamo già jatì Cino èkanne skola es mian àddhi klassa, ce tsèramo ka ìone ena Màscia all'antica: os pedacìo dikùttu os màttenne puru na meletìsune m'o libro panu `pu kau; na vàlune ta chèrria es prima, seconda, terza, quarta; ce motti us èvaddhe es kastìgo, ìchane na pune GRAZIE, andè `e' tus èkanne makà na jurìsune sto banco (ce mia forà iu èndesa puru evò).
Itto chrono irte na mas kami masìmata tse Griko.
Quai tòssonna m'òrkutte sta `nnù ta pràmata pu o Ernesto Aprile mas èmase, ce ta lòja pu lèane cini pu telùsane na màsome kàjo Inglese, makà Griko.
Ancora sìmmeri piànno o quaderno tse griko, o'nnìtto, ce leo: o Ernesto Aprile ìone ena kalò Màscia, ce i glossa grika in vasta sti kardìa. Cino `en mas èmase manechò lòja grika, traùdia, poesie ce mante. Jà pronò prama mas èmase o ALFABETO GRECO.
Depòi mas ègrafe ta lòja grika m'on alfabeto latino ce m'on alfabeto greco; mas èkanne na ta meletìsone sekùndu meletùne sìmmeri stin Grecia; ce mas ele passo lòo pos to lèune sìmmeri stin Grecia. Cino o'ffònaze VOCABOLARIO FRASEOLOGICO COMPARATO.
Evò leo ti tui ìone mia òrria idea: jatì iu cino mas èkanne na noìsome ka o griko ene mia mali glossa, ma rize ce pòddia stin glossa greca palèi, ce ka ene aderfì tis glossa pu milùne sìmmeri stin Grecia. Iu evò `ncìgnasa na gapìso in glossa pu milùsane e mànamu ce o ciùrimu, ce `ncìgnase na mu piacètsi na meletìso ta gràmmata grika ce greca.
Dopu kampòssu chronu pirta e’ LLuppìu sto Liceo Classico, ce ta pràmata pu m'òmase o Ernesto Aprile mu `ndiàstisa: evò già ìtsera on Alfabeto Greco ce nòona ola ta lòja pu stèane grammèna panu sto libro tse Greco.
Ce `ssadìa `ssadìa e agàpimu j'in glossa grika jètti panta plèo mali.
Arte ka o Ernesto Aprile `e' ton echi pleo, evò tèlisa na gratso utta diu pràmata, makà na kamo enan epitàffio, o na pò lòja tosso jà pì. Ma jatì m'ùrtane a'tta fiddha ti kardìa jà ena mea Kristianò ce kalò Màscia pu gàpa poddhì in Glossa Grika.
martedì 10 aprile 2007
O fzemerosi (Ernesto Aprile)
Utto traùdi tu Ernestu Aprile ene mia chàri i zoì. Ene grammèno jin pronì forà panu 's utto Jornàli. Irte charιtomèno attu dicùttu n'o cratèsume stannù.
O FZEMEROSI
O meàn cittìsi to pronò pornò
klàsti
me sta jèja xerùmena ta piculàcia.
Orria kulùrria
Nàttane me ‘s to xòrto ta lulùdia.
Ce àtton ìjo
O krusàfi
Pukalùtte èmbenne
Ce plùsia zze zoì
Èkame
Passio pràma.
Mi kalìn emèra
Spittàrizze
I psixìmmu!
Ernesto Aprile
O FZEMEROSI
O meàn cittìsi to pronò pornò
klàsti
me sta jèja xerùmena ta piculàcia.
Orria kulùrria
Nàttane me ‘s to xòrto ta lulùdia.
Ce àtton ìjo
O krusàfi
Pukalùtte èmbenne
Ce plùsia zze zoì
Èkame
Passio pràma.
Mi kalìn emèra
Spittàrizze
I psixìmmu!
Ernesto Aprile
Jatì e' na gràtsome grika (Paolo Di Mitri)
Pu kampòssu chrònu evò mu pao rotònta jatì e’ na milìsome grika ce jatì e’ na to gràtsome. Ti mas dulèi àrtena na pame votònta na vrìkome tinò pu ma sozi milìsi o griko pu mia forà?
Oli mas lèune ka o griko èffie, ka o grìko en sòzi fortòsi ola ta lòja ka ndiàzutte na milìsome tin glòssa. E glòssa sbìnnete appu en ti milùme pleo!
Ene kàjo na màsome on anglicò, mas lèune e ciuri ce e mane pu àrtena.
Poddhì en tèlune na kùsune tìpoti tse grico ce kànnune lòja na mi màsune ta pedàciato o griko sti skola. Es Sulìtu telùsane na to guàlune atti skola!
Ma en etsèrune ka ambrò ‘s cinu, appu stin Galatìna (Appetro) ìchane na kàmune in aklisìa is Aja
Kristìna, o vèscovo èkanne na pune lutrìa manechò e patèri atti Aklisìa pu sti Romi, ce cini pu tin lèane grika en ti sòzan’ plèo pì. Ja tuo sti Galatina en milùne pleo grika. Ce e sulitàni kànnune kundu e galatinèsi.
Pesànane quasi oli cini pu màsane ìttin òrria glòssa atti mànatto. Artena spìccetse olo to tikàmimma? Sòzome klìsi ì pòrta attin glòssama mia forà jà panta?
O enna milìsome ce na gràtsome grìka ja ta anitsìama? Jà cinu ka enna zìsune ankora kampòssu chronu? Jà ta pedàcia ka en to kùone pleo ‘s kanè topo? Ma emì o kùsamo o griko, o kùsane t’atèrfiama, ce ta tsatèrfiama! Emì to noùme, puru ka forsi en to milùme kalà.
Soggèste ka èchi kanèna ka to noà, ma ka e glòssa u kombònnete no milìsi. O grìko, evò pistèo ka o kùsamo àppu jennìsimòsto, puru ka en to milùsamo; puru ka e mànama ce o ciùrimma mas milùsane dialetto, jatì ìchamo na màsome mia glòssa tsèni ce na pame na polemìsome es chòma tsèno, kundu mas èle o De Gasperi. E' mas to milùsane e dikìmma, ma o kùamo passo forà ka e mànama mìli mo ciùrimma ce mi mana mali, ce mo pàppomma. O kùsamo pàsso forà ka en ìchamo na noìsome a lòja tse malu. Ma emì to màsamo o stèsso, jatì ces to jèmamma echi o stesso jèma ka o ciùri ce mana mas vàlane pròppi na jennisùme. Olo cino ka ìchamo arte ste ce pai, ce mas finni manechìmma?
Ce allora jatì enna milìsome grika?
En no milìsome ja ma! Dèje ja ta pediama ce ja t’anitsìama. Manechò ja ma!
Posso jèno mu jèla motti ìbbio na doko e pronì " I Spitta"! O jèno ka noà ce milì grika, cherèsti na dì pù echi quaissàtto ka gràfi grika. A màddia tu jelùsane tse nostalgìa, jatì, ‘mpì sta lòja grammèna, torùsane ti mana mali ce o pàppotto, ka pesànane chronus ampì.Min glossa grika cini nostìsane ankòra tin agàpi ka us nastìse. Kampòssi ìrtane na mu pune ka tsèrune pràmata palèa, na gràtsome sto jurnàlimma, ce a màddiato jelùsane tse chàri ce fènato ena dàmmi. Ce poka,jatì e’ na gràtsome grika? Ja cìnu ka 'ncora o noùne, ja cinu ka o tsèrune ce è to milùne jatì en èchune tinò na tos rispundètsi.
Echi jèno ka echi pìna no kusi ce na milìsi ma ma, an emì u dìome mia okkasiùna na milìsune grika. Ce pòkka, pòa ene ka e glossa grika enna pesàni? Zìi pànta. Ros p’ èchitinò pu gapà ni milìsi, ce ka mas lei kalimèra ce kalinnìtta, passo forà ka toriomèsta.
Oli mas lèune ka o griko èffie, ka o grìko en sòzi fortòsi ola ta lòja ka ndiàzutte na milìsome tin glòssa. E glòssa sbìnnete appu en ti milùme pleo!
Ene kàjo na màsome on anglicò, mas lèune e ciuri ce e mane pu àrtena.
Poddhì en tèlune na kùsune tìpoti tse grico ce kànnune lòja na mi màsune ta pedàciato o griko sti skola. Es Sulìtu telùsane na to guàlune atti skola!
Ma en etsèrune ka ambrò ‘s cinu, appu stin Galatìna (Appetro) ìchane na kàmune in aklisìa is Aja
Kristìna, o vèscovo èkanne na pune lutrìa manechò e patèri atti Aklisìa pu sti Romi, ce cini pu tin lèane grika en ti sòzan’ plèo pì. Ja tuo sti Galatina en milùne pleo grika. Ce e sulitàni kànnune kundu e galatinèsi.
Pesànane quasi oli cini pu màsane ìttin òrria glòssa atti mànatto. Artena spìccetse olo to tikàmimma? Sòzome klìsi ì pòrta attin glòssama mia forà jà panta?
O enna milìsome ce na gràtsome grìka ja ta anitsìama? Jà cinu ka enna zìsune ankora kampòssu chronu? Jà ta pedàcia ka en to kùone pleo ‘s kanè topo? Ma emì o kùsamo o griko, o kùsane t’atèrfiama, ce ta tsatèrfiama! Emì to noùme, puru ka forsi en to milùme kalà.
Soggèste ka èchi kanèna ka to noà, ma ka e glòssa u kombònnete no milìsi. O grìko, evò pistèo ka o kùsamo àppu jennìsimòsto, puru ka en to milùsamo; puru ka e mànama ce o ciùrimma mas milùsane dialetto, jatì ìchamo na màsome mia glòssa tsèni ce na pame na polemìsome es chòma tsèno, kundu mas èle o De Gasperi. E' mas to milùsane e dikìmma, ma o kùamo passo forà ka e mànama mìli mo ciùrimma ce mi mana mali, ce mo pàppomma. O kùsamo pàsso forà ka en ìchamo na noìsome a lòja tse malu. Ma emì to màsamo o stèsso, jatì ces to jèmamma echi o stesso jèma ka o ciùri ce mana mas vàlane pròppi na jennisùme. Olo cino ka ìchamo arte ste ce pai, ce mas finni manechìmma?
Ce allora jatì enna milìsome grika?
En no milìsome ja ma! Dèje ja ta pediama ce ja t’anitsìama. Manechò ja ma!
Posso jèno mu jèla motti ìbbio na doko e pronì " I Spitta"! O jèno ka noà ce milì grika, cherèsti na dì pù echi quaissàtto ka gràfi grika. A màddia tu jelùsane tse nostalgìa, jatì, ‘mpì sta lòja grammèna, torùsane ti mana mali ce o pàppotto, ka pesànane chronus ampì.Min glossa grika cini nostìsane ankòra tin agàpi ka us nastìse. Kampòssi ìrtane na mu pune ka tsèrune pràmata palèa, na gràtsome sto jurnàlimma, ce a màddiato jelùsane tse chàri ce fènato ena dàmmi. Ce poka,jatì e’ na gràtsome grika? Ja cìnu ka 'ncora o noùne, ja cinu ka o tsèrune ce è to milùne jatì en èchune tinò na tos rispundètsi.
Echi jèno ka echi pìna no kusi ce na milìsi ma ma, an emì u dìome mia okkasiùna na milìsune grika. Ce pòkka, pòa ene ka e glossa grika enna pesàni? Zìi pànta. Ros p’ èchitinò pu gapà ni milìsi, ce ka mas lei kalimèra ce kalinnìtta, passo forà ka toriomèsta.
Visisetèmma (Francesco Penza)
Sekùndu ìdato ‘ttù sto giornàli-ma passosèna echi mian adèa dikì-ttu atti’ kkajon grafìa tunìs òrria glossa, ma soggèste èttase o cerò na jaddhètsome ena sistèma kalò ja olus emà. Visìsetèmma na vrìkome a’ kkalò sistèma na gràtsome grika, mbiètsete enan gramma lèonta pos enna gràtsome ja sà: còccalo o kòkkalo? Kecci o checci? Maddhìa o maddrìa? Chartì, hartì o xartì? Tsomì, tzomì, zzomì o fzomì (ja ta chorìa pu e’ lleune sciomì o ssomì)? Ce fonàzzome, fonàzome o fonàdzome? Èchete mian adèa ja na gràtsome to sc kondò ‘pu “kàscio”, “kanòscio”, “sciòko”? Gràtsete puru jatì tèlete na grattì sto sistèma dikòssa, jatì e’ kajo ce vàlete skupò na mi’ kkombostùne ta gràmmata u alfabètu dikùssa, an gràfete ch ja chartì e’ to sòzete gratsi ja checci!
Gràtsete poka ‘ttù:
Redazione “i Spitta”
Via Principe Umberto 22
73025 Martano (LE)
spitta-web AT grikamilume DOT com
Gràtsete poka ‘ttù:
Redazione “i Spitta”
Via Principe Umberto 22
73025 Martano (LE)
spitta-web AT grikamilume DOT com
Appu èttazze o Karniali (Paolo Di Mitri)
Appu èttazze o karnìali, e tìammu ce e mana màlimmu piànnane ena spàrgano aspro ce m'on vàdddhane panu, na me ndìsune tse majo. Ena sciàllo tse matàtsi, ena asciàti tse chartì asimègno ce me ndìnnane tse vèskovo.
Evò ìbbione depòi mes ti straa, ce ìbbio' fèonta na me kanonìsi o jeno 'mpì sti strittula a'tto spìtimmu. Depòi ibbio' na vriko i benettànima ti tsiamu Ndata, aderfì ti mali-mmu. Oli ìsan cherùmeni na me dune ce me rotùsane: /" Tse ti ndìsi?// Ti ène ìtto pràma òrrio pu vastà panu sti ciofàli?"/. Ce èvò: /"Tse veskovo ime ndimèno, e' torìete?/" Ce cine jelùsane, ce mu lèane: /" Ah! //Ste ce piannì kalì stràa! Ma esù e' na masi na pì lutrìa, kui? In etsèri i lutrìa latina?"// . " In etsèro già/ ", èlon'evò: /"a' telìsi su lèo òli, ma loja ka lei o kierikètto ce puru cìna u patèra /"." Allora se sòzzun kami pu t'àrtena, an etsèri na pì lutria es latino. Dèla na su filìso o dattilìdi vloimèno a'tti chèra-ssu. O vastà o dattilìdi? Den to vastà? Ce pokka ti vèskovo ise? //". "Mino, mino! "/ m'ole e tsaterfì ti mànammu ka ìone deka chrònu plèo mali ka mèna. Ce m'èkanne ena dattilìdi m'o chartì tse ciocculàta.. S'emèna en mu vàddhane màskere sto muso, manechò mu mavrìzzane o muso ma ta kràuna na mu kàmune lio barba ce o mustài: lio masciarìa.
Puru e mali ndìnnatto majo. Ma evò us farìamo, jatì isan mali mali ce mu fènatto poddhì àscimi.
Ichan asciàdia màvra ce kazzu làrgu , ce cini ka ìsan 'ndimèni tse jinèka, pìane mès anke tseputimmène: ce evò, ka èkanna o kierikètto 'ntropiàzzamo n'e do iu, jatì pìstone ka isan' jinèke. Fonàzzan mes ti stra ce kànnan rebàtto. Kulusùsan cino pu fruntèane ma ena chrondò sti chera. Ce cino ìbbie fèonta jatì farìato na mi' tu klàsune i ciofàli. Iche cinu ka ndìnnatto, àntrepi ce jinèke, ce ca pìane tuzzèonta stes porte ce lèane: /"// C'è permessu pe li màsci?"./ 'Pu essu nìttane o scuro a'tti porta ce cini tuzzèane plèo poddhì ce kanna' rebàtto, E jinèke kànnane sia ka farìatto , ma depoi, o àntrepo a'tto spiti ènitte ce, an ennòrizze kanèna ‘cittu màju, us èkanne n'àmbune.
Cini kuntèane lio teatro ce kànnane puru na faristùne cinu a'tto spiti. Kanèna , forsi ka ìone 'namurao pus kammìa kiatèra ka este ecì, ìbbie ce èkanne ka i fìli. Ce cini klìnnato, ce jèla, però. Ta paddhikària a'tto spiti, telùsane na nnorìsune kanèna a'ttu maju, ce pelìatto panu sta vizzìa pu cinu ndimènu tse jinèka, ce ta sìttane mes ta chèriato. An ecìni ìsane àntrepi, ta fìnnane na sìtsune, andè skostèatto ce, fonàzonta, sìrnatto n'ampì!
Ettazze poi e mali petti, ce tròamo trippa sto tsukkàli, ka marèato kau sto kantùna, a'tto pornò ros ti misciamèra. Tròamo puru lio n'ammatsìti ce e mali pinnan' lio krasì. Appu èttazze o vrai, dopu in aklisìa, jurìzamo essu ce o pappo preparèato na mas kami o kannarùto. E'gguaddhe o giakko ce èmene manechò m'o kurpètto ce o mai. E mana mali èguaddhe t'agguà purmistà ce èffie i skorza. Ma lìo sfìgomma, kreme en'agguò ce o pàppommu t'òbianne. S'emèna mu dènnane us vrachiònu ampì sti seddia ce mu dènnane puru t' ammàddia m'o makkalùri n' aspro. O pàppomu allora kùkkie t’agguò vrammèno 'mbrò sta chìlimu ce evò ènghizze n'o dakkàso, an ìtela n'o fao. M'o kùkkie panu sti mitti, panu sto frontìli, panu ste garzèddhe ce, kammia forà puru ambrò st'attìa. Evò èsirna i ciofàli ce stràonna olo to sfondìli, na soso fai itton agguò ka ìone prama kannarùto, j'itto cerò. Ce icha na valo skupò na mi' chaso i ciofàli ce na doko lattè, andè t'agguò e' m'o dìane pleo. Depòi, appu strakkèamo kalà kalà, itt' agguò m'o vàddhane 'mbrò sto lemò ce e mana mali o e mànamu, m'o kratènnane m'i chèrato, ce iu ,depòi, t' ùsozza dakkàsi, cherùmeno. Depoi èmbenne kau e aderfìmmu, ma cinì e' tin dènnane t'amàddia m'o makkalùri, andè farìato; ìche manechò na stasì ma t' ammàddia klimmèna. Sti ciuriacì, èttazze o Karnìali. Cino èdre pànta ma màli pina ce e cilìa u prìsce ce ste tu skiàtte. Mes t'ammatzìti, ce e sardìzze, kremammène sto sfondìli, o karniàli lamentèato ce fònazze ka ste pesìniske. E Jinèke u fonàzzane ce u pelùsane òle tes kàtare.
"Is tu èddie, is to krài,
Is pu èle:
" àsto na pài!"
Iso màro karcerào
Iche mìnonta kundannào!"
O vàddhane panu s'ena traìno, o panu stu nomu tos antròpo ce ton pìan pèrnonta sti mesi ce mes' te stràe. O karniàli ìone tse karpàmi, ce ndimèno màvro ,m'in glòssa rodinì kremammèni. Poddhè forè, o karnìali ìone en'àntrepo lio chrondò tse ciofàli, ce cinù u piace n'o pàrune panu stu nomu os addhò. Depòi u sìrnane us kazzu, u dìane tàfaro stu musu, u sìrnane i mitti, ce kànnane ka klèane, ce u sìrnane t'attìa, ta chìli ce a maddhìa. 'Mpì cìno ìche ole te jinèke ka klèane ìtto karniàli: klèane jatì iche spiccètzonta olo to fai ce to pi. Ce sikkòmu o karniàli ìche pesànonta, ìche na ftàsi e saragostì, ce oli ìchan na stasùne nistichì ros to Paska. Evò rikordèo, tàppu ìmone poddhì kecci, ka mia forà, quài ampària mala mala o pian pèrnonta panu sto traìno, ce farìamo n'on do, ce e mana màli me kràtenneia' tta chèrria , ce m'èsirne 'mbròsti, na mi pao kau sta poddia tos amparìo. E quarèmme ìsane e aderfè tu karnìali ce o klèane. Depòi stes tèssare stràe, kumbònnane ecì mèsa o karniàli, ce o klèane mapàle, pleo poddhì. Mes ta dàmmia ce e fonè, tzumpèane ce kànnane sia ka chànnane i ciofàlitto. J'i pena ka ste pesìniske, u dìane àddhe lattè, ce o sìrnane pu passòn mero. Ole ma ta makkalùria mavra sti ciofàli ce, ma 'cìna àspra sta cherria, reputèane o maro karniàli. Dopu lio cerò, meletùsane o testamènto u karniàli pesammèno. Oli tramàssane, jatì o karniàli ele ole tes alìssie ka o jeno en iche muso na pì mes ti mesi. E jinèke ka ìchane kammìa na crifìsune, farìatto; ce puru is ìche mia addhi jinèka, on ènghizze na kami ti e' kui, o ka den noà. O vrai oli pìane èssuto ce tròane pleo poddhì, jatì st’avri èttazze e nistichì saragostì, 'ndimèni màvra, m'o rangi kremammèno san aràtti, ma tosse pinne òrnisa kremammène poss'ine es addomèe pròppi o Paska. Fèane mia pinna pàss' addomà ce ìu metrùsane o cerò ka èmene j'ìn emera to vaìo. Motti èttazze o Paska ce e paskarèddha, mas dìane e kuddhùre ma t'agguà ,ce pìamo na kàmome o Rìo ston an Vito, mes ta mbropalèa poràdia.
Evò ìbbione depòi mes ti straa, ce ìbbio' fèonta na me kanonìsi o jeno 'mpì sti strittula a'tto spìtimmu. Depòi ibbio' na vriko i benettànima ti tsiamu Ndata, aderfì ti mali-mmu. Oli ìsan cherùmeni na me dune ce me rotùsane: /" Tse ti ndìsi?// Ti ène ìtto pràma òrrio pu vastà panu sti ciofàli?"/. Ce èvò: /"Tse veskovo ime ndimèno, e' torìete?/" Ce cine jelùsane, ce mu lèane: /" Ah! //Ste ce piannì kalì stràa! Ma esù e' na masi na pì lutrìa, kui? In etsèri i lutrìa latina?"// . " In etsèro già/ ", èlon'evò: /"a' telìsi su lèo òli, ma loja ka lei o kierikètto ce puru cìna u patèra /"." Allora se sòzzun kami pu t'àrtena, an etsèri na pì lutria es latino. Dèla na su filìso o dattilìdi vloimèno a'tti chèra-ssu. O vastà o dattilìdi? Den to vastà? Ce pokka ti vèskovo ise? //". "Mino, mino! "/ m'ole e tsaterfì ti mànammu ka ìone deka chrònu plèo mali ka mèna. Ce m'èkanne ena dattilìdi m'o chartì tse ciocculàta.. S'emèna en mu vàddhane màskere sto muso, manechò mu mavrìzzane o muso ma ta kràuna na mu kàmune lio barba ce o mustài: lio masciarìa.
Puru e mali ndìnnatto majo. Ma evò us farìamo, jatì isan mali mali ce mu fènatto poddhì àscimi.
Ichan asciàdia màvra ce kazzu làrgu , ce cini ka ìsan 'ndimèni tse jinèka, pìane mès anke tseputimmène: ce evò, ka èkanna o kierikètto 'ntropiàzzamo n'e do iu, jatì pìstone ka isan' jinèke. Fonàzzan mes ti stra ce kànnan rebàtto. Kulusùsan cino pu fruntèane ma ena chrondò sti chera. Ce cino ìbbie fèonta jatì farìato na mi' tu klàsune i ciofàli. Iche cinu ka ndìnnatto, àntrepi ce jinèke, ce ca pìane tuzzèonta stes porte ce lèane: /"// C'è permessu pe li màsci?"./ 'Pu essu nìttane o scuro a'tti porta ce cini tuzzèane plèo poddhì ce kanna' rebàtto, E jinèke kànnane sia ka farìatto , ma depoi, o àntrepo a'tto spiti ènitte ce, an ennòrizze kanèna ‘cittu màju, us èkanne n'àmbune.
Cini kuntèane lio teatro ce kànnane puru na faristùne cinu a'tto spiti. Kanèna , forsi ka ìone 'namurao pus kammìa kiatèra ka este ecì, ìbbie ce èkanne ka i fìli. Ce cini klìnnato, ce jèla, però. Ta paddhikària a'tto spiti, telùsane na nnorìsune kanèna a'ttu maju, ce pelìatto panu sta vizzìa pu cinu ndimènu tse jinèka, ce ta sìttane mes ta chèriato. An ecìni ìsane àntrepi, ta fìnnane na sìtsune, andè skostèatto ce, fonàzonta, sìrnatto n'ampì!
Ettazze poi e mali petti, ce tròamo trippa sto tsukkàli, ka marèato kau sto kantùna, a'tto pornò ros ti misciamèra. Tròamo puru lio n'ammatsìti ce e mali pinnan' lio krasì. Appu èttazze o vrai, dopu in aklisìa, jurìzamo essu ce o pappo preparèato na mas kami o kannarùto. E'gguaddhe o giakko ce èmene manechò m'o kurpètto ce o mai. E mana mali èguaddhe t'agguà purmistà ce èffie i skorza. Ma lìo sfìgomma, kreme en'agguò ce o pàppommu t'òbianne. S'emèna mu dènnane us vrachiònu ampì sti seddia ce mu dènnane puru t' ammàddia m'o makkalùri n' aspro. O pàppomu allora kùkkie t’agguò vrammèno 'mbrò sta chìlimu ce evò ènghizze n'o dakkàso, an ìtela n'o fao. M'o kùkkie panu sti mitti, panu sto frontìli, panu ste garzèddhe ce, kammia forà puru ambrò st'attìa. Evò èsirna i ciofàli ce stràonna olo to sfondìli, na soso fai itton agguò ka ìone prama kannarùto, j'itto cerò. Ce icha na valo skupò na mi' chaso i ciofàli ce na doko lattè, andè t'agguò e' m'o dìane pleo. Depòi, appu strakkèamo kalà kalà, itt' agguò m'o vàddhane 'mbrò sto lemò ce e mana mali o e mànamu, m'o kratènnane m'i chèrato, ce iu ,depòi, t' ùsozza dakkàsi, cherùmeno. Depoi èmbenne kau e aderfìmmu, ma cinì e' tin dènnane t'amàddia m'o makkalùri, andè farìato; ìche manechò na stasì ma t' ammàddia klimmèna. Sti ciuriacì, èttazze o Karnìali. Cino èdre pànta ma màli pina ce e cilìa u prìsce ce ste tu skiàtte. Mes t'ammatzìti, ce e sardìzze, kremammène sto sfondìli, o karniàli lamentèato ce fònazze ka ste pesìniske. E Jinèke u fonàzzane ce u pelùsane òle tes kàtare.
"Is tu èddie, is to krài,
Is pu èle:
" àsto na pài!"
Iso màro karcerào
Iche mìnonta kundannào!"
O vàddhane panu s'ena traìno, o panu stu nomu tos antròpo ce ton pìan pèrnonta sti mesi ce mes' te stràe. O karniàli ìone tse karpàmi, ce ndimèno màvro ,m'in glòssa rodinì kremammèni. Poddhè forè, o karnìali ìone en'àntrepo lio chrondò tse ciofàli, ce cinù u piace n'o pàrune panu stu nomu os addhò. Depòi u sìrnane us kazzu, u dìane tàfaro stu musu, u sìrnane i mitti, ce kànnane ka klèane, ce u sìrnane t'attìa, ta chìli ce a maddhìa. 'Mpì cìno ìche ole te jinèke ka klèane ìtto karniàli: klèane jatì iche spiccètzonta olo to fai ce to pi. Ce sikkòmu o karniàli ìche pesànonta, ìche na ftàsi e saragostì, ce oli ìchan na stasùne nistichì ros to Paska. Evò rikordèo, tàppu ìmone poddhì kecci, ka mia forà, quài ampària mala mala o pian pèrnonta panu sto traìno, ce farìamo n'on do, ce e mana màli me kràtenneia' tta chèrria , ce m'èsirne 'mbròsti, na mi pao kau sta poddia tos amparìo. E quarèmme ìsane e aderfè tu karnìali ce o klèane. Depòi stes tèssare stràe, kumbònnane ecì mèsa o karniàli, ce o klèane mapàle, pleo poddhì. Mes ta dàmmia ce e fonè, tzumpèane ce kànnane sia ka chànnane i ciofàlitto. J'i pena ka ste pesìniske, u dìane àddhe lattè, ce o sìrnane pu passòn mero. Ole ma ta makkalùria mavra sti ciofàli ce, ma 'cìna àspra sta cherria, reputèane o maro karniàli. Dopu lio cerò, meletùsane o testamènto u karniàli pesammèno. Oli tramàssane, jatì o karniàli ele ole tes alìssie ka o jeno en iche muso na pì mes ti mesi. E jinèke ka ìchane kammìa na crifìsune, farìatto; ce puru is ìche mia addhi jinèka, on ènghizze na kami ti e' kui, o ka den noà. O vrai oli pìane èssuto ce tròane pleo poddhì, jatì st’avri èttazze e nistichì saragostì, 'ndimèni màvra, m'o rangi kremammèno san aràtti, ma tosse pinne òrnisa kremammène poss'ine es addomèe pròppi o Paska. Fèane mia pinna pàss' addomà ce ìu metrùsane o cerò ka èmene j'ìn emera to vaìo. Motti èttazze o Paska ce e paskarèddha, mas dìane e kuddhùre ma t'agguà ,ce pìamo na kàmome o Rìo ston an Vito, mes ta mbropalèa poràdia.
O Paulinu
Puru feto, sakùndu olu tus chronu, i’ triti tu Karnevàli mes ti mesi ‘pu Martignana pèsane o PAULINU.
I’ misciamèra iche ena mea kònsulo me trippa ce krasì.
O vrai o’ klàtsane e jinèkatu e Nina, o Cumparo, e Cummara ce olo to jeno.
O Arcangelo ‘Ntoni ekkatèke deputao a’ttin anghèra ‘mbiemmèno a’tto Paraìso.
Depòi oli kàmane mia mali jortì: kàtsane o’ Paulinu sti focara ce fane trippa ce pezzettu, morsu ce satizza, pìnnonta tosso òrrio krasì.
I’ ciuriacì tu Karnevàli, ‘nvece, jètti e SFILATA ti GRECìA SALENTINA.
Poddhì jeno èttase apù kalùtte na dì us CARRU ce us GRUPPU ndimènu tse màsciu.
Piàkane o’ pronò premio tse pentacòsce euru a pedàcia a’tte skole ‘pu Martignana ndimèna tse Demògna ce Angelu ti DIVINA COMMEDIA, m’o’ Dante, o’ Karonte, o’ Lucifero ce m’us Aju a’tto Paraìso.
O CARRO pu èsire o pronò premio tse chìje pentacòsce euru ìone ‘pu Kurse ce ìggue SULLE ORME DELL’ULTIMO BURRONE.
I’ misciamèra iche ena mea kònsulo me trippa ce krasì.
O vrai o’ klàtsane e jinèkatu e Nina, o Cumparo, e Cummara ce olo to jeno.
O Arcangelo ‘Ntoni ekkatèke deputao a’ttin anghèra ‘mbiemmèno a’tto Paraìso.
Depòi oli kàmane mia mali jortì: kàtsane o’ Paulinu sti focara ce fane trippa ce pezzettu, morsu ce satizza, pìnnonta tosso òrrio krasì.
I’ ciuriacì tu Karnevàli, ‘nvece, jètti e SFILATA ti GRECìA SALENTINA.
Poddhì jeno èttase apù kalùtte na dì us CARRU ce us GRUPPU ndimènu tse màsciu.
Piàkane o’ pronò premio tse pentacòsce euru a pedàcia a’tte skole ‘pu Martignana ndimèna tse Demògna ce Angelu ti DIVINA COMMEDIA, m’o’ Dante, o’ Karonte, o’ Lucifero ce m’us Aju a’tto Paraìso.
O CARRO pu èsire o pronò premio tse chìje pentacòsce euru ìone ‘pu Kurse ce ìggue SULLE ORME DELL’ULTIMO BURRONE.
Io mia fforà e bòlla (Giuseppe De Pascalis)
Io mìa fòra. Iù encìgna o cùnto tu attexùddhi. Mìa forà jacài cìo ca o cuntò ìbbie lèonta ìstiche poddhì macrèa na sòsi jettì. O cùnto ìone an ìpuno ce ja tùo fse fsùnnito ìsoze èste manexò macrèa macrèa sto cerò. Ce e bòlla, jo attexò, ìsoze èste èna ìpuno manexò. Ttexò ettù estèi jo ghèno, òlo to jèno, ambrò st’àddho mèro, ecì pu ìxe o plùssio, o signùri.
Ttu càu ìne permèna mìam milìa min Nìna ce mon Nardùccio atta pràmata tu Pascàtu.
Ce milònta eguìcane pràmata ca pùru u nànni is Nina, ce e Nìna en ene plèo mian xiaterèddha, u fànisa spirì stravà.
E saracostì ìone ceròn nìstio. Crèa, ce tìpoti pu ìsoze mirìsi fse ftinà: tirì, avguà, ecc .., esòzato fài.
Cìo pu ècanne tùo emàrize, ècanne amartìa. Eclanne ‘a ppàtto jenomèno mo Tteò.
Mòtti espìcce carnivàli ce encìgne saracostì o ghèno èplinne calà calà tes furcìne vàddhonta scupò na min mìnune macà minòmata fse tùtta pràmata mes sta dòntia, jatì o nìstio ìxe na jettì es to càddhio.
Es t’àddho mèro ìxe us signùru. Tùi evoràzan i bbòlla. E bòlla ìone mian tàssa ca tùi eccutèan stin agglisìa ce ma tùi sòzan fài cìo pu tèlane.
Sta mèsa ìxe us patèru ca a ‘ss èna mèro predichèane na pracalìsi ce na vastaftì sacùndu cìo pu èle e agglìsia atton àddho e’ tos vromùsane us ssòrdu ce pulùsane bòlle cinò pu es sòzane voràsi.
Ce pos erregulèatto tùi mo ffài ène poddhì fanerò, canì o provèrbio ca mas ìpe o Linàrdo milònta a’ ttùtta pràmata: ” Adèrfia es tin agglisìa, macà es to zzuccàli”.
Nina:
Lèane ca canèa signùri eccùte o ppatèra nu sòzi fìi amartìa afse cìo pu emàrize.
Mìa forà o bonànima tu nànnimu ìstinne sti mmassarìa tu Chiòferu (Teòfilu) .
Allòra tòa ste mmassarìe ìxan ton affìtto. Però ìxan pùru e pprestaziùne: ìxan na pàrun tòssu càddhu, tòssu chìlu tirì, tòssa arnìa, tòsse rricòtte, tòssa agguà ecc.. . Mòtti èstase i Màli Prassaì ìxan na pàrun to rùxo jacài èstaze Pàsca. Allòra o nànnimu, efòrtose o traìno, ca o padrùna ìstinne es Sulìtu, ca ìan o Carrozzìni pu Sulìtu, efòrtose òlo to rùxo ce pìrte sto padrùna. Mòtti èstase ecì o patrùna ìpe...
Arte, tòa, en è ca ìbbìe c'èrcatto sacùndu àrtena mi mmàjina, ca lèi: na! mìan òra, pào c'èrcome.
Eperne mìan ghiurnàta na taràssis attu Chiòferu ce na pài ce n'àrti apu Sulìtu. O padrùna ìpe: àrte, giacchè ca ìrtato, emènete, etròte ettù ce depòi pàte.
Ma!, ìpe o nànnimu, cài sacùndu tèli.
Ipe o padrùna: esì emarìzete o enghìzi na sas marèfsune canèa pràma?. Jacài ìan Mmàli Prassaì ce ècanne amartìe.
Linardo:
Tòa òlo to ghèno erispètte i lèggi na mi marìsune.
Nina:
Ipe o nànnimu, me ccalè manère: signorìno, cìo pu tròis esù etròme emì.
Nde, ìpe cìo, esì e' ssòzete fài cìo pu tròme emì, ca emì, ìpe, na sòsome fài cìo pu tèlome es òli tti quarèsima eccutème i bòlla.
E bòlla ìane mìa tàssa.
Stin agglisìa e patèri epprofittèane ce cànnan na cuttèfsun ti bbòlla e signùri. Cìni o t'ùxane ce tèlan pùru n'o ffàne. A ttoxùddhia en eccùten tìpiti, ce e' ssòzan faì tìpoti.
A ttexùddhia na min marìsune eplènan pùru e furcìne.
Mòtti spìcce carnivàja eplèna te ffurcìne na min mìni canèa spirìn gràsso. Però cìni ca ìxane eccutèan ti bbòlla ce sòzan fài cìo pu tèlan.
O nànnimu tòsson èmine. Ipe: allòra ìus ène? E signùri, mu ssòrdu, eccutène ce sòzun pùru fài, a ttoxùddhia e' sòzan fài ca e' t'ùxane, ma pùru ca t'ùxane e' sòzan ccutèfsi, ce allora..
Pènsa ca t'agglisìa tòa approfìtte pùru pu pàu stu xrondù, pa stu propretàriu, epprofìtte na sfruttèfsi pùru i tàssa na ccutèfsun na fàne.
Ciseppi:
Ce e patèri ti tròane?
Linardo:
E patèri, depòi e’ ttus tòri tinò, "”fratelli in chiesa”, elèan cìni, “ma non in pignata”".
Ciseppi:
E mànamu pànta mu èle ca mìa forà pìrte na pàri i ricòtta sto pàtera es Cascignàna, embìche cèssu, ce ìone quarèsima, ce ìde òlo o calò tu Cristù. Ce ìpe: meh!
Ipe o pàtera: ros e' cordònnese.....sozi fài pànta.
Nina:
Ma o fàtto essèri pos ìane? Ca già cìni t'ùxane ce o tròane ros e' cordòsane, a ttoxùddhia quàsi quàsi ca mènan tin occassiùna atti quarèsima na mi fàne, ca, spìri ca e' t'ùxane ce a spirì min scùsa atti quarèsima, pùru ca t'ùxane, sparagnèan pùru canèa cuddhurài, ja mòtti espìcce i quarèsima.
Allòra ècanne mia stràda ce dìo servìziu.
Ti e agglisìa ècanne ùtta pràmata en e’ ppràma cinùrio. Pòsse “indulgenze”epulise?
Sòzome pì ca o Berluscòni en fsesciòpase tìpoti mus “condònu”.
Anzi mes bòlle e patèri ìone e protinì ca càmane es “schede prepagate”. Efelùsan ros o Pàsca, depòi es ìsoze mbelìsi.
Ciseppi.
Ttu càu ìne permèna mìam milìa min Nìna ce mon Nardùccio atta pràmata tu Pascàtu.
Ce milònta eguìcane pràmata ca pùru u nànni is Nina, ce e Nìna en ene plèo mian xiaterèddha, u fànisa spirì stravà.
E saracostì ìone ceròn nìstio. Crèa, ce tìpoti pu ìsoze mirìsi fse ftinà: tirì, avguà, ecc .., esòzato fài.
Cìo pu ècanne tùo emàrize, ècanne amartìa. Eclanne ‘a ppàtto jenomèno mo Tteò.
Mòtti espìcce carnivàli ce encìgne saracostì o ghèno èplinne calà calà tes furcìne vàddhonta scupò na min mìnune macà minòmata fse tùtta pràmata mes sta dòntia, jatì o nìstio ìxe na jettì es to càddhio.
Es t’àddho mèro ìxe us signùru. Tùi evoràzan i bbòlla. E bòlla ìone mian tàssa ca tùi eccutèan stin agglisìa ce ma tùi sòzan fài cìo pu tèlane.
Sta mèsa ìxe us patèru ca a ‘ss èna mèro predichèane na pracalìsi ce na vastaftì sacùndu cìo pu èle e agglìsia atton àddho e’ tos vromùsane us ssòrdu ce pulùsane bòlle cinò pu es sòzane voràsi.
Ce pos erregulèatto tùi mo ffài ène poddhì fanerò, canì o provèrbio ca mas ìpe o Linàrdo milònta a’ ttùtta pràmata: ” Adèrfia es tin agglisìa, macà es to zzuccàli”.
Nina:
Lèane ca canèa signùri eccùte o ppatèra nu sòzi fìi amartìa afse cìo pu emàrize.
Mìa forà o bonànima tu nànnimu ìstinne sti mmassarìa tu Chiòferu (Teòfilu) .
Allòra tòa ste mmassarìe ìxan ton affìtto. Però ìxan pùru e pprestaziùne: ìxan na pàrun tòssu càddhu, tòssu chìlu tirì, tòssa arnìa, tòsse rricòtte, tòssa agguà ecc.. . Mòtti èstase i Màli Prassaì ìxan na pàrun to rùxo jacài èstaze Pàsca. Allòra o nànnimu, efòrtose o traìno, ca o padrùna ìstinne es Sulìtu, ca ìan o Carrozzìni pu Sulìtu, efòrtose òlo to rùxo ce pìrte sto padrùna. Mòtti èstase ecì o patrùna ìpe...
Arte, tòa, en è ca ìbbìe c'èrcatto sacùndu àrtena mi mmàjina, ca lèi: na! mìan òra, pào c'èrcome.
Eperne mìan ghiurnàta na taràssis attu Chiòferu ce na pài ce n'àrti apu Sulìtu. O padrùna ìpe: àrte, giacchè ca ìrtato, emènete, etròte ettù ce depòi pàte.
Ma!, ìpe o nànnimu, cài sacùndu tèli.
Ipe o padrùna: esì emarìzete o enghìzi na sas marèfsune canèa pràma?. Jacài ìan Mmàli Prassaì ce ècanne amartìe.
Linardo:
Tòa òlo to ghèno erispètte i lèggi na mi marìsune.
Nina:
Ipe o nànnimu, me ccalè manère: signorìno, cìo pu tròis esù etròme emì.
Nde, ìpe cìo, esì e' ssòzete fài cìo pu tròme emì, ca emì, ìpe, na sòsome fài cìo pu tèlome es òli tti quarèsima eccutème i bòlla.
E bòlla ìane mìa tàssa.
Stin agglisìa e patèri epprofittèane ce cànnan na cuttèfsun ti bbòlla e signùri. Cìni o t'ùxane ce tèlan pùru n'o ffàne. A ttoxùddhia en eccùten tìpiti, ce e' ssòzan faì tìpoti.
A ttexùddhia na min marìsune eplènan pùru e furcìne.
Mòtti spìcce carnivàja eplèna te ffurcìne na min mìni canèa spirìn gràsso. Però cìni ca ìxane eccutèan ti bbòlla ce sòzan fài cìo pu tèlan.
O nànnimu tòsson èmine. Ipe: allòra ìus ène? E signùri, mu ssòrdu, eccutène ce sòzun pùru fài, a ttoxùddhia e' sòzan fài ca e' t'ùxane, ma pùru ca t'ùxane e' sòzan ccutèfsi, ce allora..
Pènsa ca t'agglisìa tòa approfìtte pùru pu pàu stu xrondù, pa stu propretàriu, epprofìtte na sfruttèfsi pùru i tàssa na ccutèfsun na fàne.
Ciseppi:
Ce e patèri ti tròane?
Linardo:
E patèri, depòi e’ ttus tòri tinò, "”fratelli in chiesa”, elèan cìni, “ma non in pignata”".
Ciseppi:
E mànamu pànta mu èle ca mìa forà pìrte na pàri i ricòtta sto pàtera es Cascignàna, embìche cèssu, ce ìone quarèsima, ce ìde òlo o calò tu Cristù. Ce ìpe: meh!
Ipe o pàtera: ros e' cordònnese.....sozi fài pànta.
Nina:
Ma o fàtto essèri pos ìane? Ca già cìni t'ùxane ce o tròane ros e' cordòsane, a ttoxùddhia quàsi quàsi ca mènan tin occassiùna atti quarèsima na mi fàne, ca, spìri ca e' t'ùxane ce a spirì min scùsa atti quarèsima, pùru ca t'ùxane, sparagnèan pùru canèa cuddhurài, ja mòtti espìcce i quarèsima.
Allòra ècanne mia stràda ce dìo servìziu.
Ti e agglisìa ècanne ùtta pràmata en e’ ppràma cinùrio. Pòsse “indulgenze”epulise?
Sòzome pì ca o Berluscòni en fsesciòpase tìpoti mus “condònu”.
Anzi mes bòlle e patèri ìone e protinì ca càmane es “schede prepagate”. Efelùsan ros o Pàsca, depòi es ìsoze mbelìsi.
Ciseppi.
E Passiuna tu Kristù (Giovanni Fazzi)
“Ce kalì mera, ce na sas pò ...”
Iu ‘ncignà E PASSIUNA TU KRISTU’, ka proi èrkato kantalimmèni in addomà proppi na ttasi e Ciuriacì tos Vaìo es ola ta chorìa grika. O jèno in èmene, ce kundu ìggue i fisarmonica pu ‘ndali, ègguenne ‘pu essu ce ìbbie na kusi o traùdi tu Kristù. Dopu poddhì cerò pu ‘en èrkato plèo kantalimmèni, arte èchi kampòssu chronu ka mapàle stes agglisìe o mes ti mesi i’ssòzome kusi. Chronus ampì cini pu kantalùsane èrkatto ‘pu Martana, ‘pu Koriana, a’tti Chora. Diu travudùsane ce ena ‘ndali i fisarmonica. Pìane ‘ndimèni ma kazu ce kurpetto mavru ce ma ena mai aspro. Vastùsane ena klaro tze alèa, mia rota, ce kremammène tosse figurine tze àju ce kapisciole tze ola ta kulùrria. Pìane votònta es ola ta chorìa, ce puru mes ta koràffia ce ste massarìe. Mènane sti mesi, ce ecì pu ìche ena largo o tèssare strae. Ce travudùsane i Passiùna. I’ kratènnane oli sta ‘nnù, jatì ‘en ìone grammèni; in ìchane màsonta kùonta us addhu. Passon èna i’ kantàli sto griko dikòttu, ma ta lòja ìsane cina. O traùdi ene makrèo pleo pi atzìnta strofe; passo strofa echi tèssaru versu, diu novenariu ce diu dekasillabu, alternàu. E rima ene alternài. Ce puru e musica ene alternài: mia strofa ene ‘ndalimmèni m’o “tono maggiore” ce in addhi m’o “tono minore”. Kantalùsane mia strofa ja ‘na, ce kànnane panta o ritornello, o nomèni o ma mia “controvoce”.
E musica diàenne a’tto tono maggiore sto tono minore jatì ìu èkanne na kustì ce na fanì kàjo to diaì a’tti passiuna, a’tto pono ce a’tta dàmmia tu Kristù, sti charà ce sti zoì cinùrria ti Resurreziùna. Puru ta agguà pu cini jurèane ìsane o simài tu Paskàtu, jatì èrkutte sto pì ka e zoì jennìete mapàle ce oli e kristianì jennìutte sti sarvaziùna. Jà tuo ta agguà vàddhutte puru stes kuddhùre. An meletìsome sadìa sadìa ole e’ strofe, mas èrkete sta ‘nnu e Via Crucis ce mas fènete sia ti kulusùme e’ stazziùne. E pronè strofe milùne a’tti Sarvaziuna pu ‘ncignà motti o Angelo cheretà i Maria. Depòi echi o Giuda pu pulì o Kristò; us Ebreu pu kànnune kunsìjo; o Petro pu ‘nneghèi o Kristò; o Kristò pelekimmèno sti kulònna; i sentenza tu Pilatu; o Kristò pu perni o stavrò; i Maddònna pu pai votònta na dì o pedìtti; o Kristò panu sto stavrò; in Agonia; i Maddònna kau sto stavrò m’o Kristò pesammèno; i Resurreziùna. O traùdi klìnni me lòja tze charà: “Ce aska mèscia a’tt’argalìo ... Ce aska mèscia a’tta kannulàcia ...” ine e strofe pleo norimmène pus olo to traùdi. Arte cini pu travudùne prakalùne o Kristò, evloùne on gaddho, cheretùne olo to jeno pu stei ortò, ce jurèune kanèna turnìsi o kanènan agguò. Sta chorìa pu ‘en milùsane grika, èrkato nvece kantalimmèno o SANTU LAZZARU, ena traùdi en dialetto pu ‘ncignà lèonta E BONA SERA A QUISTE CASE A TUTTI QUANTI MO L’ABITANTI. Milì a’tto Lazzaro pu o Kristò on èkame na resuscitètzi, a’tti Marta ce a’tti Maddalena, a’tto Giuda pu pùlise o Kristò. O traùdi klinni jurèonta agguà o addha pràmata tze fai, ce prakalònta o Kristò ce us Aju na dòkune es olo to jeno sitàri, krasì, kofìne ce mattre panta gomàe.
Iu ‘ncignà E PASSIUNA TU KRISTU’, ka proi èrkato kantalimmèni in addomà proppi na ttasi e Ciuriacì tos Vaìo es ola ta chorìa grika. O jèno in èmene, ce kundu ìggue i fisarmonica pu ‘ndali, ègguenne ‘pu essu ce ìbbie na kusi o traùdi tu Kristù. Dopu poddhì cerò pu ‘en èrkato plèo kantalimmèni, arte èchi kampòssu chronu ka mapàle stes agglisìe o mes ti mesi i’ssòzome kusi. Chronus ampì cini pu kantalùsane èrkatto ‘pu Martana, ‘pu Koriana, a’tti Chora. Diu travudùsane ce ena ‘ndali i fisarmonica. Pìane ‘ndimèni ma kazu ce kurpetto mavru ce ma ena mai aspro. Vastùsane ena klaro tze alèa, mia rota, ce kremammène tosse figurine tze àju ce kapisciole tze ola ta kulùrria. Pìane votònta es ola ta chorìa, ce puru mes ta koràffia ce ste massarìe. Mènane sti mesi, ce ecì pu ìche ena largo o tèssare strae. Ce travudùsane i Passiùna. I’ kratènnane oli sta ‘nnù, jatì ‘en ìone grammèni; in ìchane màsonta kùonta us addhu. Passon èna i’ kantàli sto griko dikòttu, ma ta lòja ìsane cina. O traùdi ene makrèo pleo pi atzìnta strofe; passo strofa echi tèssaru versu, diu novenariu ce diu dekasillabu, alternàu. E rima ene alternài. Ce puru e musica ene alternài: mia strofa ene ‘ndalimmèni m’o “tono maggiore” ce in addhi m’o “tono minore”. Kantalùsane mia strofa ja ‘na, ce kànnane panta o ritornello, o nomèni o ma mia “controvoce”.
E musica diàenne a’tto tono maggiore sto tono minore jatì ìu èkanne na kustì ce na fanì kàjo to diaì a’tti passiuna, a’tto pono ce a’tta dàmmia tu Kristù, sti charà ce sti zoì cinùrria ti Resurreziùna. Puru ta agguà pu cini jurèane ìsane o simài tu Paskàtu, jatì èrkutte sto pì ka e zoì jennìete mapàle ce oli e kristianì jennìutte sti sarvaziùna. Jà tuo ta agguà vàddhutte puru stes kuddhùre. An meletìsome sadìa sadìa ole e’ strofe, mas èrkete sta ‘nnu e Via Crucis ce mas fènete sia ti kulusùme e’ stazziùne. E pronè strofe milùne a’tti Sarvaziuna pu ‘ncignà motti o Angelo cheretà i Maria. Depòi echi o Giuda pu pulì o Kristò; us Ebreu pu kànnune kunsìjo; o Petro pu ‘nneghèi o Kristò; o Kristò pelekimmèno sti kulònna; i sentenza tu Pilatu; o Kristò pu perni o stavrò; i Maddònna pu pai votònta na dì o pedìtti; o Kristò panu sto stavrò; in Agonia; i Maddònna kau sto stavrò m’o Kristò pesammèno; i Resurreziùna. O traùdi klìnni me lòja tze charà: “Ce aska mèscia a’tt’argalìo ... Ce aska mèscia a’tta kannulàcia ...” ine e strofe pleo norimmène pus olo to traùdi. Arte cini pu travudùne prakalùne o Kristò, evloùne on gaddho, cheretùne olo to jeno pu stei ortò, ce jurèune kanèna turnìsi o kanènan agguò. Sta chorìa pu ‘en milùsane grika, èrkato nvece kantalimmèno o SANTU LAZZARU, ena traùdi en dialetto pu ‘ncignà lèonta E BONA SERA A QUISTE CASE A TUTTI QUANTI MO L’ABITANTI. Milì a’tto Lazzaro pu o Kristò on èkame na resuscitètzi, a’tti Marta ce a’tti Maddalena, a’tto Giuda pu pùlise o Kristò. O traùdi klinni jurèonta agguà o addha pràmata tze fai, ce prakalònta o Kristò ce us Aju na dòkune es olo to jeno sitàri, krasì, kofìne ce mattre panta gomàe.
Chrònika (Aprili 2007)
E Unione dei Comuni della Grecìa Salentina ce Galatina (Appetro) stiàstisa na polemìsune antama ja diu chronu jo sviluppo, ncignònta atto turismo c’i’ kultura. I città t’A’ Petru ene pronta n’àmbi puru sti’ Fondazione Notte della Taranta. O Luigi Sergio, presidente tis Unione, ipe ti arte pu ìmesta pleppi 90000 kristianù e’ pleo’ facelo n’âchome sordus attin Unione Europea.
Apèsane o Cosimo Surdo, o martanò jennimeno sto 1915 pu èzise e’ Kalimera ce ìbbie kantalònta panta ti pitsika pu gàpa poddhì. I fonìttu ìrte registràta ce èmine san dokumento attin glossa grika ce atti’ mmùsika popolare. I “pizzica di Cosimino” vrìskete ankora sta CD pu pulìutte sta chorìa ‘s pa’ jortì o kuncerto.
Attin 9 stin 11 flearìu sonaturi ce studiusi vrèsisa stin Athìna, Grecìa ja ‘nan ankòntro m’o tìtulo “i griki ‘ffruntèune us griku”. Pìrtane ‘cì o Roberto Licci, Luigi Garrisi, Paola Petrosillo, Giovanni Avvantaggiato ce Margherita D’Amelio. Stin Grecìa jennisi enan gruppo pu kui “Encardia” ce kantalì traùddia grika derentinà.
I’ mmali prasseì stes trì dopu misciamèra stin aklisìa ‘pu Kalimera o patèra don Pippi Guido ipe lutrìa milònta grika ce prakalònta grika. Kantalìsane puru ta traùddia p’ôgratse o Papa Mavro Cassoni. Iche ‘cì o’ Salvatore Tommasi, om Brizio Tommasi ce Daniele Palma.
A’tto 21 Martìu ros to 1 Avrilìu es ola ta chorìa ti Grecìa Salentina e Unione èkame ta travùdia ti Passiuna tu Kristù. Feto na travudìsune ftàsane a’ttin Grecìa Salentina, apù addha merèi tis Italia, ce puru a’tti Kòrsika, a’tti Spagna, a’tto Portogallo, a’tto Cipro ce a’tti Kreta.
Iche mia rassegna cinematografica ce ena convegno tematico.
(www.cantidipassione.it)
Apèsane o Cosimo Surdo, o martanò jennimeno sto 1915 pu èzise e’ Kalimera ce ìbbie kantalònta panta ti pitsika pu gàpa poddhì. I fonìttu ìrte registràta ce èmine san dokumento attin glossa grika ce atti’ mmùsika popolare. I “pizzica di Cosimino” vrìskete ankora sta CD pu pulìutte sta chorìa ‘s pa’ jortì o kuncerto.
Attin 9 stin 11 flearìu sonaturi ce studiusi vrèsisa stin Athìna, Grecìa ja ‘nan ankòntro m’o tìtulo “i griki ‘ffruntèune us griku”. Pìrtane ‘cì o Roberto Licci, Luigi Garrisi, Paola Petrosillo, Giovanni Avvantaggiato ce Margherita D’Amelio. Stin Grecìa jennisi enan gruppo pu kui “Encardia” ce kantalì traùddia grika derentinà.
I’ mmali prasseì stes trì dopu misciamèra stin aklisìa ‘pu Kalimera o patèra don Pippi Guido ipe lutrìa milònta grika ce prakalònta grika. Kantalìsane puru ta traùddia p’ôgratse o Papa Mavro Cassoni. Iche ‘cì o’ Salvatore Tommasi, om Brizio Tommasi ce Daniele Palma.
A’tto 21 Martìu ros to 1 Avrilìu es ola ta chorìa ti Grecìa Salentina e Unione èkame ta travùdia ti Passiuna tu Kristù. Feto na travudìsune ftàsane a’ttin Grecìa Salentina, apù addha merèi tis Italia, ce puru a’tti Kòrsika, a’tti Spagna, a’tto Portogallo, a’tto Cipro ce a’tti Kreta.
Iche mia rassegna cinematografica ce ena convegno tematico.
(www.cantidipassione.it)
E kuddhure tu Paska (Theonia Diakidis)
Diammèno o nìstio attì’ màli Sarakostì, ftàzzi e mera u Pàska ce oli i kristianì atto’ kòsmo kànnune jortì. To jèno cherùmeno pài sti chòra ecì pu jennìsi, mes sto jèno ka o nàstise, na dì us fìlu-ttu ce òlu tus dikùttu, na fài ma cìnu ta plèo kàjio pràmata ka sòzune kàmi ja fài, ce puru na cherestùne ce na piastùne. E tradiziune tu Salentu ìne quasi ìse ma cìne àttì’ Rodi Grecia. Puru ecì kànnune ja tris òrrie emère tin jortì u Pàska ce sfàzun t´arnàcia ce ta attìnnune sto fùrno o ‘ttòtsu , ce kànnune puru poddhà glicèata.
E jinèke ancignùne proppi na ttàsi o Paska, ce kànnune poddhà marèmata ce te "kuddhùre" ("auggùddhe" sti Dodekaneso) janomène mo zumàri glicèo ce apànu m´agguà vammèna rodinà. Echi poddhè’ forme tse kuddhùre, èchi cìne ka pànu vastùne manechò èna agguò: o afìdi m´agguò sto’ lemò, kaddhùtsi m´agguò kàu sto fterò, ce o panarèddhi me sta mèsa t´agguò rodinò. Echi puru o ottò ma diu agguà, san ecìno ka kànnun àrtena sti’ Kalimera. Pùru sto’ Martana ce sti’ Kalimera, sta chrògna palèa, dìane os annamurào ti’màli kuddhùra ma dekatrìa agguà kùndu lèì o traùdi: "Ce depòi su kanno mia kuddhùra ce s´ afìnno panu sto limbitàri".
Itti’ mali kuddhùra i’kànnane sti’ Rodi poddhù chrònus ampì ce jènete puru àrtena, ce o suscètto (to vattimèno) i’charizi u nùnnu. O zumàri glicèo ène jenomèno mo’ zùkkaro, alài, alèvri ce prozimi. Plàzune o zumàri ce kànnune mia corda (scinì) ce ma tùi kànnune ena kuturùsci. E kuddhùra ce pa’ simài pu vàddhune apànu, èrkutte sto pi: Cirkulo, simài ti’ zoì; stavrò sta mèsa j´us kristianù; ta agguà ta rodinà, ka sòzun este apù dèka ros pettìnta, èrkutte sto pì ka e zoì diaènni fèonta, ma e´ pesèni mai, jiurìzi ampì matapàle, èrkete puru sto pì ka èttase e Primavera mìan àddhi’ forà; kèccie akonèddhe pagane ka ìne o simài u afidìu, o"Offion", ce u peristèru (i’ ( palomba) ka kùi "Evrinòmi" ka ìone e teà jà ola ta pràmata u kòsmu. E palèi, sti’ mitologia, mas lèune ka Evrinòmi ce Offion kàmane o’ kòsmo. O kùnto lei ka e Evrinòmi ìone ena poddhìn òrrio koràsi pu gàpise on Offion. Ecìni jètti palomba ce kulùsise on Offion ce stàsisa nomèni rìspu cìni jènnise èna agguò. Sto tsemeròsi, motti o Offion ìstike ce èplonne e Evrinomi èffie. O Offion o ftechùddhi ka ancora agàpa ìtti’ pàlomba, estàsi ma t´ agguò-tti. To sciòpase mo sòma-tu ce to tèrmane rìspu t´agguòn annìsti. Ce apù cèssu eguìke o kòsmo...
O nùnno, alìes emère proppi na ftàsi o Pàska, kànni o panìri u suscèttu. Mìan emèra proppì o Paska, o suscètto pèrni ti’mali kuddhùra sto spìti tu nùnnu, tin vàddhun apànu sti banca (trapèzi) o ti’ kremàzune sto tìcho ni’ torìsì o jèno ka diaènni, rìspu e’ ti tròne.
Kalò Paska!!
E jinèke ancignùne proppi na ttàsi o Paska, ce kànnune poddhà marèmata ce te "kuddhùre" ("auggùddhe" sti Dodekaneso) janomène mo zumàri glicèo ce apànu m´agguà vammèna rodinà. Echi poddhè’ forme tse kuddhùre, èchi cìne ka pànu vastùne manechò èna agguò: o afìdi m´agguò sto’ lemò, kaddhùtsi m´agguò kàu sto fterò, ce o panarèddhi me sta mèsa t´agguò rodinò. Echi puru o ottò ma diu agguà, san ecìno ka kànnun àrtena sti’ Kalimera. Pùru sto’ Martana ce sti’ Kalimera, sta chrògna palèa, dìane os annamurào ti’màli kuddhùra ma dekatrìa agguà kùndu lèì o traùdi: "Ce depòi su kanno mia kuddhùra ce s´ afìnno panu sto limbitàri".
Itti’ mali kuddhùra i’kànnane sti’ Rodi poddhù chrònus ampì ce jènete puru àrtena, ce o suscètto (to vattimèno) i’charizi u nùnnu. O zumàri glicèo ène jenomèno mo’ zùkkaro, alài, alèvri ce prozimi. Plàzune o zumàri ce kànnune mia corda (scinì) ce ma tùi kànnune ena kuturùsci. E kuddhùra ce pa’ simài pu vàddhune apànu, èrkutte sto pi: Cirkulo, simài ti’ zoì; stavrò sta mèsa j´us kristianù; ta agguà ta rodinà, ka sòzun este apù dèka ros pettìnta, èrkutte sto pì ka e zoì diaènni fèonta, ma e´ pesèni mai, jiurìzi ampì matapàle, èrkete puru sto pì ka èttase e Primavera mìan àddhi’ forà; kèccie akonèddhe pagane ka ìne o simài u afidìu, o"Offion", ce u peristèru (i’ ( palomba) ka kùi "Evrinòmi" ka ìone e teà jà ola ta pràmata u kòsmu. E palèi, sti’ mitologia, mas lèune ka Evrinòmi ce Offion kàmane o’ kòsmo. O kùnto lei ka e Evrinòmi ìone ena poddhìn òrrio koràsi pu gàpise on Offion. Ecìni jètti palomba ce kulùsise on Offion ce stàsisa nomèni rìspu cìni jènnise èna agguò. Sto tsemeròsi, motti o Offion ìstike ce èplonne e Evrinomi èffie. O Offion o ftechùddhi ka ancora agàpa ìtti’ pàlomba, estàsi ma t´ agguò-tti. To sciòpase mo sòma-tu ce to tèrmane rìspu t´agguòn annìsti. Ce apù cèssu eguìke o kòsmo...
O nùnno, alìes emère proppi na ftàsi o Pàska, kànni o panìri u suscèttu. Mìan emèra proppì o Paska, o suscètto pèrni ti’mali kuddhùra sto spìti tu nùnnu, tin vàddhun apànu sti banca (trapèzi) o ti’ kremàzune sto tìcho ni’ torìsì o jèno ka diaènni, rìspu e’ ti tròne.
Kalò Paska!!
Iscriviti a:
Post (Atom)
