martedì 10 aprile 2007

Εντυiώσεις και σκέψεις κατόiιν ... τουρισμού στις Κυκλάδες (Γιάννης Παπαγεωργιάδης)

Κάποτε ...
Κάποτε, ίσως ακόμη πριν από δέκα – δεκαπέντε χρόνια, όταν ο παραθεριστής κατέβαινε απ’το καράβι που τον έφερνε στο νησί των Κυκλάδων που είχε διαλέξει, μόλις πάταγε το πόδι του στον μόλο, συναντούσε κατοίκους του νησιού που του πρότειναν να πιάσει δωμάτιο στο σπίτι τους. Η φωνή «Δωμάτιο, δωμάτιο» ακουγόταν έντονα. Ο επισκέπτης, έλληνας ή ξένος, που δεν είχε κλείσει δωμάτιο πριν φτάσει, είχε την δυνατότητα όχι μόνο να βρεί πού να κάτσει αλλά και να αλλάξει δωμάτιο ακόμη, αν δεν του άρεσε εκεί που ήταν.
Κάποτε, ίσως ακόμη πριν από δέκα – δεκαπέντε χρόνια, όταν κανείς νοίκιαζε δωμάτιο στο σπίτι του νησιώτη είχε και μια επαφή με τους ανθρώπους του σπιτιού, αντάλλαζε δυό κουβέντες μαζύ τους, μάθαινε κάτι του νησιού, πήγαινε σε κάποιο πανηγύρι, ζούσε μεταξύ των κατοίκων, έκανε μπάνιο στη θάλασσα μαζύ τους, πήγαινε στο καφενείο, στον μανάβη, στο φούρνο, τα παιδιά του έπαιζαν με τα παιδιά του νησιού και άλλα τινά. Τα δωμάτια ήταν απλά, σχετικά καθαρά, και οι τιμές προσιτές.
Αυτά τα λέω διότι τα είδα και τα έζησα επί αρκετά χρόνια στην δεκαετία του ογδόντα και στα πρώτα μισά του ενενήντα.

Σήμερα ...
Σήμερα, αν δεν έχει κλείσει από καιρό σε ξενοδοχείο δωμάτιο, διαμέρισμα, σουϊτα ή στούντιο ο παραθεριστής, που έγινε πλέον τουρίστας, δεν βρίσκει που την κεφαλήν κλίνη.
Σήμερα τα ενοικιαζόμενα δωμάτια στα σπίτια των κατοίκων σπανίζουν. Παντού υπάρχουν πλέον ξενοδοχεία με δωμάτια, διαμερίσματα, σουϊτες ή στούντιο ξεχωριστά από τα σπίτια.
Φυσικά η ποιότητα των υπηρεσιών ανέβηκε και υπάρχουν πλέον όλες οι ανέσεις. Αλλαγμα των σεντονιών κάθε δύο μέρες, ατομικό μπάνιο με ντούς, μπάνιο με πολύπλοκες και σοφιστικέ μπανιέρες, για να μη μιλήσουμε για τις πισίνες και τα εξωτικά μπαράκια γύρω τους. Αμερικάνικα πράματα. Δεν λέει πλέον κανείς το νερό νεράκι.
Οι τιμές αυξήθηκαν, τα έσοδα των κατοίκων ξενοδόχων-εστιατόρων επίσης και το επίπεδο της ζωής στα νησιά βελτιώθηκε σημαντικά.
Σήμερα ο «τουρίστας» έλληνας ή ξένος είναι «τουρίστας πορτοφόλι ανοικτό».
Συνήθως είναι ζευγαρωτός κάθεται με το άλλο ήμισύ του στο ξενοδοχείο σε δώμάτιο, διαμέρισμα, σουϊτα ή στούντιο, δεν έχει επαφή με κανένα, ούτε με τον «τουρίστα» που βρίσκεται στο διπλανό δωμάτιο, διαμέρισμα, σουϊτα ή στούντιο.
Οι συναναστροφές του με τους κατοίκους του νησιού, οι οποίοι «σκίζονται» να τον ικανοποιήσουν, είναι καθαρά περιορισμένες στην ανταλλαγή υπηρεσιών-χρήματος.
Ιδίως για το φαγητό. Το πρωϊνό, το μεσημεριανό, το βραδυνό, το νυχτερινό και φτού κι’απ’την αρχή.
Ο τουρίστας, αν είναι ξένος μιλάει και του μιλάνε αγγλικά.
Αν είναι έλληνας, τον αύγουστο, δεν υπάρχει πρόβλημα. Την βγάζει με τα ελληνικά. Στην «low season» αντίθετα, όπου την πλειοψηφία την έχουν οι ξένοι τουρίστες, στο εστιατόριο, στο μπαράκι, στο σουπερμάρκετ, παντού το γκαρσόν ή η κοπέλα του μαγαζιού θα του απευθυνθεί κατ᾿αρχήν στα « αγγλικά που ξέρει » και όταν αντιληφθεί ότι είναι έλληνας θα εκπλαγεί.
Ισως τα υπερβάλλω αλλά μου έτυχε να ακούσω ήδη το Πάσχα του 89 στην Κρήτη, στον Πλακιά και στα Μάταλα, στο σουπερμάρκετ, όπου πληρώνοντας μίλησα ελληνικά στην ταμία που εξεπλάγει ακούγοντάς με, την εξής δικαιολογία : « Εδώ ή είσαι έλληνας και σε ξέρουμε γιατί δουλεύεις σε κάποιο μαγαζί, ή είσαι ξένος και είσαι γερμανός τουρίστας ». Φανταστείτε τι γίνεται σήμερα.
Οι νησιώτες, ή εκείνοι που έχουν μια τουριστική δραστηριότητα στο νησί, ενδιαφέρονται φυσικά για το τι θα βγάλουν και για το πώς. Στην υψηλή περίοδο δουλεύουν 16 με 18 ώρες το εικοσιτετράωρο και 12 με 14 στην χαμηλή. Αποτέλεσμα : η εξυπηρέτηση δεν είναι πάντα στα ύψη.
Ενας εστιάτορας ενός νησιού μου είπε φέτος (σεπτέμβριο 2006) : «τώρα πλέον δεν γίνονται εδώ πανηγύρια το καλοκαίρι. Είμαστε κουρασμένοι και δέν έχουμε όρεξη για γιορτές. Δεν μπορείς να κάνεις τρείς μέρες πανηγύρι όταν έχεις μαγαζί. Η δουλειά δεν περιμένει. Ολοι θέλουν να εξυπηρετούνται. Αλλοιώς το κλείνεις. Θα προτιμούσα να τράβαγε η σαιζόν μέχρι και τον οκτώβρη και νά’χει λιγότερο κόσμο Ιούλιο και Αύγουστο. Ετσι και θα μπορούσα να εξυπηρετήσω καλλίτερα τον κόσμο και θα ήμουν και πιο ξεκούραστος».
Τα πλοία, τα πούλμαν, τα αυτοκίνητα και οι μηχανές κατακλύζουν τα νησια το καλοκαίρι. Οι τουρίστες κατεβαίνουν ομαδικά και τα σαρώνουν όλα.
Οι καινούριες οικοδομές ανθίζουν παντού. Εκτός από τις τουριστικές, για τα δωμάτια, κτλ., υπάρχουν και εκείνες για τις παραθεριστικές κατοικίες. Ο κόσμος αφίνει τις αποπνιχτικές πόλεις και καταφεύγει στα νησιά για να κλειστεί «στο δικό του». Δεν τον ενδειαφέρει ο άλλος, ο νησιώτης ή ο ομόλογός του παραθεριστής τουρίστας. Θέλει να έχει την ησυχία του ... και τις ανέσεις του. Σε πολλά νησιά, το καλοκαίρι, το νερό έρχεται καθημερινά με το καράβι για να επιτραπεί στον παραθεριστή τουρίστα να κάνει ... τρία ντους την ημέρα. Οταν σκέφτομαι ότι κάποτε στο νησί οι νησιώτες την έβγαζαν με το βρόχινο νερό, τα πηγάδια και τις στέρνες. Το πρόβλημα ήταν πώς θα είχαν ... πόσιμο νερό ...
«Θα χτίσω μερικά δωμάτια, θα βάλω κάποιον (αλβανό, ταϊλανδό, ... ;) να τα δουλεύει και εγώ θα την περνάω μια χαρά» λέει ο Γιάννης από την ...
Όλοι πέφτουν με τα μούτρα στον τουρισμό. Τόσο στο μεγάλο και γνωστό νησί όσο και στα μικρά και άγνωστα νησιά που ήταν κάποτε τα νησιά της «άγονης γραμμής».
Ο αριθμός των παραθεριστών, τουριστών αυξήθηκε. Οι αποδοχές των νησιωτών επίσης. Η μόρφωσή τους όμως, δεν αυξήθηκε καθόλου. Οι νέοι του νησιού, που «πλουτίζουν» πιο εύκολα και πιο γρήγορα από πριν, μένουν απαίδευτοι και επομένως με την νοοτροπία των πατεράδων τους. Αντίθετα, τα κοινωνικά προβλήματα της σύγχρονης εποχής παρουσιάζονται ή αυξάνονται εκεί που ήδη υπήρχαν. Οι ιδιαιτερότητες σβύνουν, το περιβάλλον μολύνεται, η παγκοσμιοποίηση κατελαύνει.

Αύριο ...
Τα συμφέροντα όλο και οργανώνονται. Την ρυμοτομία δεν την σέβονται πολλοί. Οι εργολάβοι γίνονται όλο και απαιτητικότεροι και το κράτος υποκύπτει στα συμφέροντα.
Ετσι τα νησιά γίνονται πόλεις με δρόμους ασφαλτοστρωμένους όπου οι αστοί μπορούν να έρχονται, και να κυκλοφορούν, εύκολα για να ξεχνούν τα προβλήματα της καθημερινής τους ζωής στην πόλη τους. Μέχρι πότε όμως; Οταν οι πόλεις «μεταφερθούν» στα νησιά τι θα γίνει; Τι θα έχουν να προσφέρουν άλλο οι νησιώτες; Θα τους έχει φάει ο τουρισμός.

1 commento:

Κρήσσα ha detto...

Κι όμως...

Υπάρχουν ακόμα νησίδες ανθρωπιάς και χρωμάτων παντού..ακόμα και στα νησιά στη " high season" ...