Paparine (Theonia Diakidis)

Sto Jennàri chlorà ce triferà ìne ta fìddha i’kkiànta i’ ppaparìna ( pu kui “paparùna” stin Grecia) ka guènni sta koràffia tis Salentina ce stes Isule attin Grecia. Ecì, o jeno pài vrìskonta na nòsi es kiànte pròppi na kàmune o vìttulo ce us fiuru, ce na marètsi e’ “paparine mes alèe”, ce’ mes’ sti pitta, ce puru tiannimmène. Iu mas lei o traùdi:

natsu, natsu, natsu,paparine ce lapàtsu,
ta votume ola nomena
ce ta kànnome tianimmèna

Utto fai stin Grecia kùi“hortòpitte”. Ene èna fài poddhì kannarùto. Utto fài e’ kkùete es kanènna àddho tòpo pi’ to Salento ce tes isule attìn Grecia… Jiatì es kanènan àddho tòpo ìvrika ce melètisa ats’ èna màrimma jenomèno ma ta fìddha chlorà i’ kkìanta i’ ppaparina.
E paparine (papaver rhoeas) àppu kànnun us fiùru-ttu mès’ta paleà poràdia, ta koràffia ndìnnutte rodinà, sia ka kànnun jortì. J’òn òrrio rodinò fiuro èchun grammèna poddhì kùnti es poddhà mèri tu kòsmu. Sti’mmitalogìa puru sti’ palèa Grecia ce sti’ Romi, gràtsane poddhè stòrie ats’ ìtto ffiuro; Ena kùnto lei ka mòtti e Afrodìti èste c’èkle j’in pessammènin agàpi-tti Adonis, ta dàmmia-ti pèttane apà sto chòma, ce jènatto paparìne. Addho kùnto lei ka e paparina ène èna sàkro fiùro tis teà Dimitra (Ceres): ecìni ka èmase s’ òlo to jèno na kìantètsi o krisàri ce o sitàri sta koràffia. Ecìni ìone e teà ka èspire òles e’kkiànte pu vrìskutte pànu stin Ghì. E Dimitra etòri pànta ma mali charà na fiurètsune i fiuri cresti antàma mat’ astàcia tu sitarìu. Tuo chàrise sto jèno. Ce mòtti o sitàri jènato sa krusàfi ce èftaze o cerò ja terìmmata e Teà kantàli, ka cini ìone e Mana regina ja òli in ghì.
Ma tòa pu èchase ti kkiatèra-tti, Persèphoni, e mana Dìmitra ìche sti kkardìa mèa pono ce màli lìpi. Ibbie pratònta, ce klèonta, ibbie jurèonta mes tòssus tòpu làrga o koràsi-tti. En èddhe tìpo ce en èpinne ce en ìsoze plòsi, manechò èfe paparìna na jàni o pòno ka ìche sti kkardìa, ce ius ìsose plosi llio.
E Persephonì ìone ènan òrrio koràsi ka ìone pànta cherùmeni ce ibbie pèzonta sta koràffia ce mes ta dàsi antàma mes fìle-tti. Mia mèra ta koràssia sianònnane fiuru na kàmu stèfanu me violètte ce zafferàna (crocus). Orri ìsane e stèfani ka ta koràssia evàddhane pànu ste ciofàletto ce kantalònta traùdia sakra, pratùsane simà sti ttàlassa. Ma e ghi escìsti ce enìtti mbros ti Persephoni ce guìke o Plutoni, o teò u Adu. Farimmèni cini fònaze: Màna! Màna!”. Ma o Plutoni ti tzìkkose ce èffie. E màna-ti ìkuse es fonè, ce ètrame na ndistì ma ta mavra rùcha-ti ce sa ppuddhì mmàvro, pètase ce pìrte jurèonta o koràsitti. En ide tinò, ce pùru us antròpu ka ffrùntetse mànku cìni etsèrane tipo. Però o teò Ijio jatì girèi on aghèra oli tin emèra ce kanonònta òla ta pràmata tu Kòsmu, ìpe is Dìmitra ecìna ka ide atse Persèfoni. E Dimitra trèchonta ìbbie e’ ccitto mèro ce tòrise tin ghi ka ìone kamèni, senza fiuru: vrike manechò o vèlo ti’ kkiatèra-tti. O pìre ce t’ òvale pànu sti kkardìa-tti. Pètase kàu sto chòma, ce klèonta fònaze: ”Kiaterèddhamu! Kiaterèddhamu! Pu stèi! Pu stèi ?”;
E màna tis Ghi estàsi poddhès emère ecì manechì pànta klèonta, ma depòi ma prikà dàmmia ìpe: “Evò stin ghi en ènna kàmo ndè ffiùru ce mànku sitàri, ce as tzerànune ole e kiànte ce as pesàni olo to jèno tse fai.
Sàtti ìkuse tùa o Zeus, efònase o teò Hermes na pài kàu sto Plùtona ce na fèri ampì I’ Persèfoni.
Pìrte ce pìre i kkiatèra sti’ mmàna-tti. Iu mapàle e Dimitra èkame na sciopastì e ghi tse fiuru ce puru ma poddhè paparine: o sakro fiuro i Dimitra. Ius emìs arte marèome itto chlorò chòrto, iu jurimmèno ce kannarùto.…
E fìli-mu Luigia DiMitri atti Kalimera mu èdoke tùtti rricètta:
PAPARINE MES ALEE
- 2 kilu tse paparine, plimène ce pastrikè
- pòsson ìmiso kilo rape o lapàtsu agrikò
- 2 kute tse màlafro kommèno
- 2 skulìtte skòrdo
- 1 o 2 piperussia commèna
- posson ìmiso quinto ts’ alài
- mia chèra elè janùre
- àla
Es èna kakkài vàddhi na purmistì t’alài, depòi vàddhi o skòrdo, e’ ppaparìne skulàe atto nnerò pu es èbline, e rape, o lapàtsu ce i kuta tse malafro. Appù ène ‘s ìmisi kottùra vàddhi o piperussai ce vàddhi t'àla pu ndiàzzete. Mòtti marèone e votà na mi kkaùne. Appu ìne janomène a’ ssu piacèi sòtsi vàli mia chèran alèe janùre, ce sòtsi fai e paparine termè oppùru vàddhi cè’ mmia fukàtsa o e’kkami tianimmène.